คำพังเพย สุภาษิต สำนวนไทย

คำพังเพย  หมายถึง  คำเปรียบเทียบเรื่องต่าง ๆ เพื่อใช้ติชม ซึ่งสะท้อนถึงความคิด ความเชื่อถือ และค่านิยม อันเป็นลักษณะของคนไทย เช่น ค่านิยมในการยกย่องผู้มีอาวุโส เคารพครูบาอาจารย์ และนิยมความสุภาพอ่อนโยน เช่น



"พูดไปสองไพเบี้ย นิ่งเสียตำลึงทอง"หมายความว่า พูดไปไม่มีประโยชน์นิ่งเสียดีกว่า
สำนวน  หมายถึง  คำกล่าวที่คมคาย  กะทัดรัดงดงาม  และฟังดูไพเราะจับใจ  รวมเนื้อความของเรื่องยาวๆ  ให้สั้นลง  เป็นคำกล่าวที่ใช้ถ้อยคำเพียงเล็กน้อย แต่กินความหมายลึกซึ้ง
สุภาษิต  หมายถึง  คำกล่าวที่ดีงาม เป็นคำสั่งสอนที่มุ่งแนะนำให้ปฏิบัติ  ให้ประพฤติดี  ประพฤติชอบ  หรือให้ละเว้น

กบเลือกนาย	ชุบมือเปิบ
กระเชอก้นรั่ว	ชิงสุกก่อนห่าม
กระดังงาลนไฟ	ชี้โพรงให้กระรอก
กระดี่ได้น้ำ	ชี้นกเป็นนก ชี้ไม้เป็นไม้
กระดูกขัดมัน	ชาติเสือต้องไว้ลาย ชาติชายต้องไว้ชื่อ
กระต่ายตื่นตูม	ช้างสาร งูเห่า ข้าเก่า เมียรัก
กระโถนท้องพระโรง	ช้างเท้าหลัง
กว่าถั่วจะสุกงาก็ไหม้	ช้างเท้าหน้า
ก่อแล้วต้องสาน	ช้างตายทั้งตัวเอาใบบัวปิดไม่มิด
กันดีกว่าแก้	ช้างขี้ขี้ตามช้าง
กาในฝูงหงส์	ช้าเป็นการ นานเป็นคุณ
ก้างขวางคอ	ช้าๆได้พร้าเล่มงาม
กิ้งก่าได้ทอง	ชักหน้าไม่ถึงหลัง
กินน้ำใต้ศอก	ชักแม่น้ำทั้งห้า
กินบนเรือนขี้บนหลังคา	ชักใบให้เรือเสีย
กินปูนร้องท้อง	ใจเขาใจเรา
กินอยู่กับปากอยากอยู่กับท้อง	ใจดีสู้เสือ
เก็บเบี้ยใต้ถุนร้าน	ใจดีผีเข้า
เกลียดตัวกินไข่	เจ้าบุญนายคุณ
เกลียดปลาไหลกินน้ำแกง	เจ้าไม่มีศาล
เกลือจิ้มเกลือ	จุดใต้ตำตอ
เกลือเป็นหนอน	จับเสือมือเปล่า
แกะดำ	จับแพะชนแกะ
แกงจืดจึงรู้คุณเกลือ	จับปลาสองมือ
ใกล้เกลือกินด่าง	จมไม่ลง
ไก่แก่แม่ปลาช่อน	จนแล้วไม่เจียม
ไก่แก่หนังเหนียว	เงินดีงานดี
ไก่งามเพราะขน คนงามเพราะแต่ง	งมเข็มในมหาสมุทร
ไก่รองบ่อน	คุณข้าวแดงแกงร้อน
ขนหน้าแข้งไม่ร่วง	คางคกขึ้นวอ
ขนมจีนผสมน้ำยา	คับที่อยู่ได้ คับใจอยู่ยาก
ขมิ้นกับปูน	ความรู้ท่วมหัวเอาตัวไม่รอด
ข่มเขาโคขืนให้กลืนหญ้า	ความรักไม่มีพรมแดน
ข้าเก่าเต่าเลี้ยง	คมในฝัก
ข้างนอกขรุขระ ข้างในต๊ะติ๊งโหน่ง	คบพาล พาลพาไปหาผิด คบบัณฑิต บัณพิตพาไปหาผล
ข้างนอกสุกใส ข้างในเป็นโพรง	คบคนให้ดูหน้า ซื้อผ้าให้ดูเนื้อ
ขายผ้าเอาหน้ารอด	คนล้มอย่าข้าม
ข้าวใหม่ปลามัน ขิงก็รา ข่าก็แรง	คนรักเท่าผืนหนัง คนชังเท่าผืนเสื่อ
เข้ากันเป็นปี่เป็นชลุ่ย	คนตายขายคนเป็น
เข้าด้ายเข้าเข็ม	คดในข้องอในกระดูก
เข้าทางตรอก ออกทางประตู	เขียนด้วยมือลบด้วยเท้า
เข้าพระเข้านาง	เขียนเสือให้วัวกลัว
เข้าเมืองตาหลิ่ว ต้องหลิ่วตาตาม	เข็นครกขึ้นภูเขา

เชื้อไม่ทิ้งแถว	ถี่ลอดตาช้าง ห่างลอดตาเล็น
ใช้แมวเฝ้าปลาย่าง	ท่าดีทีเหลว
ดักลอบต้องหมั่นกู้	ทำคุณบูชาโทษ
ดินพอกหางหมู	ทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว
ดีดลูกคิดรางแก้ว	ทำนาบนหลังคน
ดูช้างให้ดูหาง ดูนางให้ดูแม่	ทำบุญเอาหน้า
ดูช้างให้ดูหน้าหนาว ดูสาวให้ดูหน้าร้อน	ทีเขาทีเรา
ดูตาม้าตาเรือ	ทุนหายกำไรหมด
เด็กดอกฟ้า	ทุบหม้อข้าวตัวเอง
เด็ดบัวเหลือใย	ธรรมย่อมรักษาผู้ประพฤติธรรม
เดินตามหลังผู้ใหญ่หมาไม่กัด	นกกระจอกกินน้ำ
ตกกระไดพลอยโจน	นกกระจอกเลี้ยงไม่เชื่อง
ตกน้ำไม่ไหล ตกไฟไม่ไหม้	นกน้อยทำรังแต่พอตัว
ต้นคดปลายตรง	นกสองหัว นอนหลับไม่รู้ นอนคู้ไม่เห็น
ต้นรักต้นโศก	นับหนึ่งถึงสิบ
ต้นร้ายปลายดี	นางทุกนางงามสรรพเมื่อดับเทียน
ตบมือข้างเดียวไม่ดัง	นานปีทีหน
ตบหัวลูบหลัง ต้อนรับขับสู้	นายว่าขี้ข้าพลอย
ต่อหน้ามะพลับ ลับหลังตะโก	น้ำกลิ้งบนใบบอน
ตักน้ำรดหัวสาก	น้ำมาปลากินมด น้ำลดมดกินปลา
ตักน้ำใส่กระโหลก ชะโงกดูเงา	น้ำให้รีบตัก
ตัดน้ำไม่ขาด	น้ำเชี่ยวอย่าขวางเรือ
ตัดไฟแต่หัวลม	น้ำตาลใกล้มด ใครจะอดได้
ตาดีได้ ตาร้ายเสีย	น้ำท่วมทุ่ง ผักบุ้งโหรงเหรง
ตาบอดได้แว่น	น้ำถึงไหน ปลาถึงนั่น
ตามใจปากจะยากนาน	น้ำน้อยย่อมแพ้ไฟ
ตายทั้งเป็น ตาเล็กตาน้อย	น้ำนิ่งไหลลึก
ตำน้ำพริกละลายแม่น้ำ	น้ำพึ่งเรือ เสือพึ่งป่า อัฌชาสัย
ติเรือทั้งโกลน	น้ำลดตอผลุด
ตีงูให้กากิน ตีงูให้หลังหัก	นินทากาเลเหมือนเทน้ำ
ตีงูที่หาง	นุ่งลมหม่ฟ้า
ตีตนก่อนไข้	ในน้ำมีปลา ในนามีข้าว
ตีท้ายครัว	บัวไม่ให้ช้ำ น้ำไม่ขุ่น
ตีวัวกระทบคราด	บ่างช่างยุ
ตึงนักมักขาด	บานปลาย
ตื่นก่อนนอนหลัง	บานไม่รู้โรย
เตี้ยอุ้มค่อม	บ้านแตกสาแหรกขาด
แตงร่มใบ	บ้านเมืองมีขื่อมีแป
ถ่มน้ำลายรดฟ้า	ปลาได้น้ำ
ถลำร่องชักง่าย ถลำใจชักยาก	ปลาหมอตายเพราะปาก
ถอยหลังเข้าคลอง	ปล้ำผีลุก ปลุกผีนั่ง
ถ้อยที่ถ้อยอาศัยกัน	ปลูกเรือนตามใจผู้อยู่ ปลูกอู่ตามใจผู้นอน
ถ่านไฟเก่า	ปอกกล้วยเข้าปาก มาเหนือเมฆ

ปั้นน้ำเป็นตัว	มีตาหามีแววไม่
ปลูกพืชย่อมหวังผล	มือใครยาวสาวได้สาวเอา
ปลูกเรือนค่อมตอ	มือไม่พายเอาเท้าราน้ำ
ปลูกเรือนผิดคิดจนเรือนทะลาย	มือไวใจเร็ว
ปากตะไกร	มืออยู่ไม่สุข
ปากปราศัย หัวใจเชือดคอ	แม่หม้ายผัวเผลอ
ปากเป็นเอกเลขเป็นโท	แมวนอนหวด
ปากว่าตาขยิบ	แมวไม่อยู่หนูร่าเริง
ปากว่ามือถึง	ไม่ได้ด้วยเล่ห์ เอาด้วยกล
ปากหวานก้นเปรี้ยว	ไม่มีมูลฝอยหมาไม่ขี้
ปิ้งปลาประชดแมว	ไม่เห็นน้ำตัดกระบอก
ปิดทองหลังพระ	ไม่เห็นกระรอกโก่งหน้าไม้
ปีกกล้าขาแข็ง	ไม่เอาถ่าน
ไปไหนมาสามวา สองศอก	ไม้แกดัดยาก ไม้อ่อนดัดง่าย
ไปลามาไหว้	ยกธงขาว
ผ่อนสั้นผ่อนยาว	ย้อมแมวขาย
ผ่อนหนักผ่อนเบา	ยากเจ็ดทีดีเจ็ดหน
ผ้าขี้ริ้วห่อทอง ผู้ชายพายเรือ	ย้ำหัวตะปู
ผู้ดีเดินตรอก ขี้ครอกเดินถนน	ยืนกระต่ายขาเดียว
ผู้ดีแปดสาแหรก	ยื่นหมูยื่นแมว
แผลเก่า	ยืมง่ายใช้ยาก
ฝนทั้งให้เป็นเข็ม	ยุงร้ายกว่าเสือ
ฝันร้ายกลายเป็นดี	รกหญ้าดีกว่ารกคน
ฝากผีฝากไข้	รวบหัวรวบหาง
พบไม้งามเมื่อขวานบิ่น	รวมกันเราอยู่ แยกกันเราตาย
พลอยฟ้าพลอยฝน	ร้อยชู้หรือจะสู้เมียตน
พายเรือในอ่าง	ร้อยลิ้นกะลาวน
พุ่งหอกเข้ารก	รักดีหามจั่ว รักชั่วหามเสา
พูดดีเป็นเงินเป็นทอง	รักนักมักหน่าย
พูดไปไพเบี้ย นิ่งเสียตำลึงทอง	รักพี่เสียดายน้อง
เพชรตัดเพชร	รักเมียเสียเพื่อน
เพื่อนกินหาง่าย เพื่อนตายหายาก	รักสนุกทุกข์ถนัด รำไม่ดีโทษปี่โทษกลอง
แพ้เปน็พระชนะเป็นมาร	รักวัวให้ผูก รักลูกให้ตี
ฟังไม้ได้ศัพท์จับไปกระเดียด	รีดเลือดเอากับปู
ฟังหูไว้หู	รู้มากยากนาน
ฟ้าสูงแผ่นดินต่ำ	รู้รักษาตัวรอดเป็นยอดดี
ฟื้นฝอยหาตะเข็บ	รู้หลบเป็นปีก รู้หลีกเป็นหาง
ไฟสุมขอน	เรียนผูกต้องเรียนแก้
มะนาวไม่มีน้ำ	เรือล่มในหนอง ทองจะไปไหน
มะกอกสามตะกร้าปาไม่ถูก	เรือล่มเมื่อจอด ลงเรือลำเดียวกัน
ม้าดีต้องมีพยศ	ลมรักลมลวง
มารคอหอย	ล้มทั้งยืน
มารหัวใจ	ล้วงคองูเขียว

ละเลงขนมเบื้องด้วบปาก	เสือไม่ทิ้งลาย
ลิงหลอกเจ้า	เสือสองตัวอยู่ถ้ำเดียวกันไม่ได้
ลิ้นกับฟัน	หนอนบ่อนไส้
ลืมตาอ้าปาก	หนังหน้าไฟ
ลูกไก่ในกำมือ	หน้าเนื้อใจเสือ
ลูกผีลูกคน	หน้าสิ่วหน้าขวาน
ลูกไม้หล่นไม่ไกลต้น	หน้าไหว้ หลังหลอก
ลูกรักอยู่หลัง ลูกชังอยู่หน้า	หนามยอกอก
ลูกศิษย์คิดล้างครู	หนามยอกเอาหนามบ่ง
ลูบหน้าปะจมูก	หนามแหลมไม่มีคนเสี้ยม
เล็กพริกขี้หนู	มะนาวกลมกลิ้งไม่มีคนกลึง
เล่นกับไฟ	หนาวลมห่มผ้า หนาวฟ้าผิงไฟ
เล่นกับหมา หมาเลียปาก	หนาวผู้หญิงอิงผู้ใหญ่
เล่นกับสาก สากต่อยหัว	หนีร้อนพึ่งเย็น
เลี้ยงช้างกินขี้ช้าง	หนีเสือปะจรเข้
เลือกนักมักได้แร่	หมองูตายเพราะงู
โลภนักมักลาภหาย	หมาขี้ไม่มีใครยกหาง
วัดรอยเท้า	หมาจนตรอก
วันพระไม่มีหนเดียว	หมาลอบกัด
วัวลืมตีน	หมาหมู่
วัวหายล้อมคอก	หมาหยอกไก่
วัวเห็นแก่หญ้า ขี้ข้าเห็นแก่กิน	หมาหวงก้าง
เลือกที่รักมักที่ชัง	หมาเห็นข้าวเปลือก
ว่าอะไรว่าตามกัน	หมาเห่าใบตองแห้ง
เวรย่อมระงับด้วยการไม่จองเวร	หมาเห่าไม่กัด
เวลาไม่คอยใคร	หมายน้ำบ่อหน้า
สอนจรเข้ให้ว่ายน้ำ	หมูเขาจะหามเอาคานมาสอด
สอนหนังสือพระสังฆราช	หมูในอวย
สร้างวิมานในอากาศ	หมูไปไก่มา
สำเนียงบอกภาษา กิริยาส่อสกุล	หยิกเล็บเจ็บเนื้อ
สาดน้ำรดกัน	หลักปักโคน
สาวใส้ให้กากิน	ห่วงคล้องคอ
สิบปากว่าไม่เท่าตาเห็น	หวานเป็นลม ขมเป็นยา
สิบพ่อค้าไม่เท่าพระยาเลี้ยง	หวานอมขมกลืน
สีซอให้ควายฟัง	หอกข้างแคร่
สี่เท้ายังรู้พลาด นักปราชญ์ยังรู้พลั้ง	หักด้ามพร้าด้วยเข่า หันหน้าเข้าหากัน
สุกเอาเผากิน	หัวเดียวกระเทียมลีบ
สูงนักมักโค่น	หัวล้านได้หวี
เสียกำเอากอบ	หาเหาใส่หัว
เสียทองเท่าหัว ไม่ยอมเสียผัวให้ใคร	หุงข้าวประชดหมา
เสียน้อยเสียยาก เสียมากเสียง่าย	เห็นกงจักรเป็นดอกบัว
เสี้ยมเขาควายให้ชนกัน	เห็นขี้ดีกว่าไส้
เสือเฒ่าจำศีล	เห็นเขาขึ้นคานหาม เอามือประสานรัดก้น
เห็นเงินตาโต	อยู่สูงให้นอนคว่ำ อยู่ต่ำให้นอนหงาย
เห็นช้างเท่าหมู	หายครูไม่รู้วิชา อายภรรยาไม่มีบุตร
เหยียบขี้ไก่ไม่ฝ่อ	อัฐยายซื้อขนมยาย
เหยียบเรือสองแคม	เอาเนื้อหมูไปแซมเนื้อช้าง
อกเขาอกเรา	เอาพิมเสนไปแลกกับเกลือ
อดเปรี้ยวไว้กินหวาน	เอามะพร้าวห้าวไปขายสวน
อย่าถือคนบ้า อย่าว่าคนเมา	เอาลูกเขามาเลี้ยง เอาเมี่ยงเขามาอม
อย่าไว้ใจทาง อย่าวางใจคน จะจนใจเอง	อยากเป็นขี้ข้า ให้เป็นนายประกัน
อยากเป็นหนี้ให้เป็นนายหน้า